آتروفی مغز چیست و درباره ی علائم، دلایل، تشخیص و درمان کوچک شدن مغز بیشتر بدانیم

با افزایش سن، به طور طبیعی برخی از سلول‌های مغز را از دست می‌دهید، اما روندی آهسته است. آتروفی مغز همراه با بیماری یا آسیب، سریع‌تر اتفاق می‌افتد و آسیب بیشتری می‌زند.
 

نگاهی کلی بر آتروفی مغز

آتروفی مغز یا آتروفی مغزی از دست دادن سلول‌های مغزی به نام نورون است. آتروفی همچنین ارتباطاتی را که به سلول‌ها کمک می‌کند از بین می‌برد. این می‌تواند نتیجه بسیاری از بیماری‌های مختلف باشد که به مغز آسیب می‌رساند، از جمله سکته مغزی و بیماری آلزایمر.

آتروفی می‌‌تواند قسمت‌های مختلف مغز را تحت تأثیر قرار دهد.

آتروفی کانونی، سلول‌های مناطق خاصی از مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به از دست دادن عملکرد آن مناطق خاص می‌شود.

آتروفی عمومی، سلول‌های سراسر مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

امید به زندگی در بیماران مبتلا به آتروفی مغز می‌تواند تحت تأثیر شرایطی باشد که باعث کوچک شدن مغز می‌شود. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر پس از تشخیص، به طور متوسط چهار تا هشت سال زندگی می‌کنند. در صورتی که بیماری آنها به طور موثری درمان شود، بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس می‌‌توانند تا یک دوره طول عمر طبیعی داشته باشند.

علائم آتروفی مغزی چیست؟

علائم آتروفی مغزی می‌تواند عمومی باشد (کل مغز را تحت تأثیر قرار دهد) یا موضعی باشد (فقط یک قسمت از مغز یا یک عملکرد را تحت تأثیر قرار دهد). علائم عمومی شامل علائم زوال عقل مانند مشکلات حافظه یا تغییر شخصیت است. علائم موضعی شامل تشنج و مشکلات گفتاری، بینایی یا حرکتی است.
 

علائم عمومی آتروفی مغزی

علائم عمومی آتروفی مغزی در اثر از دست دادن سلول‌های مغزی در سراسر مغز بوجود می‌آید. ممکن است روزانه یا هر چند وقت یک بار علائم آتروفی مغزی را تجربه کنید. در بعضی مواقع هر یک از علائم زیر می‌تواند شدید باشد:

* تغییر در خلق و خو، شخصیت یا رفتار
* مشکل در قضاوت یا تفکر انتزاعی
* مشکل در حافظه، فکر کردن، صحبت کردن، درک مطلب، نوشتن یا خواندن
* گمراهی
* اختلالات یادگیری
 

علائم موضعی آتروفی مغزی

اگر آتروفی مغزی در اثر از دست دادن سلول‌های مغزی در یک منطقه خاص از مغز به وجود آید، ممکن است علائم موضعی داشته باشید از جمله:

* تاری دید یا دوبینی
* مشکل در تولید یا درک گفتار (آفازی)
* اختلال در تعادل و هماهنگی
* ضعف موضعی، از دست دادن حس یا فلج شدن
 

آفازی (زبان پریشی)

آفازی بر مهارت های زبانی بیمار تاثیر می گذارد. پزشکان موسسه ملی ناشنوایان و سایر اختلالات ارتباطی بیان می کنند که سه نوع آفازی ممکن است رخ دهد:

* آفازی ورنیکه (دریافتی)
* آفازی بروکا (بیانی)
* آفازی گلوبال (کلی)
* آفازی دریافتی زمانی رخ می دهد که بیماران دچار آسیب به لوب گیجگاهى، بخشی از مغز که مسئول شنیدن است، می گردند.

از آنجا که در آفازی دریافتی بیماران هنوز می توانند صحبت کنند، درک گفتاری بیمار تحت تأثیر قرار نمی گیرد.

هنگامی که یک بیمار مبتلا به آفازی ورنیکه (دریافتی) صحبت می کند، جملاتی که بیان می کند غیر منطقی هستند و معمولا از جملات بلند در صحبت های خود استفاده می کند.

از سوی دیگر، آفازی بروکا (بیانی) منجر به گفتار بی منطقی می شود که در آن بیماران نمی توانند به راحتی کلمات واقعی را بیان کنند.

آفازی بیانی ناشی از آسیب به لوب پیشانی یا قدامی، که جلویی ترین قسمت مغز است، می باشد.

بیماران مبتلا به آفازی بیانی با عبارات کوتاه صحبت می کنند و برای صحبت کردن دچار مشکل می شوند.

آسیب به هر دو ناحیه می تواند باعث آفازی گلوبال یا کلی شود، که باعث ایجاد مشکلات جدی در صحبت کردن و درک گفتار می شود.
 

علائم جدی که ممکن است بسیار خطرناک باشند

در برخی موارد، آتروفی مغزی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر شما یا شخصی که با او در ارتباط هستید، یکی از علائم زیر را دارید، فوراً برای درمان آن اقدام کنید:

* خطرناک بودن برای خود یا دیگران، از جمله رفتار تهدیدآمیز، غیر منطقی یا خودکشی
* تغییر در سطح هوشیاری یا کم‌حواسی، مانند غش کردن یا نداشتن واکنش
* تغییر در وضعیت ذهنی یا تغییر رفتار ناگهانی، مانند گیجی، هذیان، بی‌حالی، توهم و خیال‌پردازی
* تشنج
* تغییر ناگهانی در بینایی، از دست دادن بینایی یا درد چشم

آتروفی مغزی مادرزادی 

آتروفی مغزی مادرزادی بر بخش‌های خاصی از مغز اثر می‌گذارد. علائم در زمان نوزادی یا کودکی شامل موارد زیر می‌باشند:

* تشنج
* دشواری در راه رفتن
* تأخیر در گفتار
* مشکلات مرتبط با یادگیری
 

علل ایجاد آتروفی مغزی چیست؟

آسیب‌ها، بیماری‌ها و عفونت‌ها می‌توانند به سلول‌های مغزی آسیب برسانند و باعث آتروفی شوند.
 

آسیب‌ها

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون در بخشی از مغز قطع شود. بدون تأمین خون غنی از اکسیژن، سلول‌های عصبی در آن منطقه می‌میرند. عملکردهایی که توسط آن مناطق مغزی کنترل می‌شوند – از جمله حرکت و گفتار – از بین می‌روند.

آسیب مغزی آسیبی است که ممکن است در اثر زمین خوردن، تصادف با وسیله نقلیه موتوری یا ضربه دیگر به سر ایجاد شود.
 

بیماری‌ها و اختلالات

بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل شرایطی است که در آن سلول‌های مغزی به تدریج آسیب می‌بینند و توانایی برقراری ارتباط با یکدیگر را از دست می‌دهند. باعث از بین رفتن حافظه و توانایی تفکر می‌شود که درنهایت باعث تغییر در زندگی می‌شود. بیماری آلزایمرکه به طور معمول پس از 60 سالگی شروع می‌شود، اصلی‌ترین علت زوال عقل است. این بیماری عامل 60 تا 80 درصد کل موارد است.

فلج مغزی یک اختلال حرکتی است که در اثر رشد غیرطبیعی مغز در رحم ایجاد می‌شود. باعث عدم هماهنگی عضلات، دشواری در راه رفتن و سایر اختلالات حرکتی می‌شود.

بیماری هانتینگتون یک بیماری ارثی است که به تدریج به سلول‌های عصبی آسیب می‌رساند. این معمولا از اواسط زندگی شروع می‌شود. با گذشت زمان، بر توانایی‌های ذهنی و جسمی فرد تأثیر می‌گذارد که شامل افسردگی شدید و کوریا (حرکات غیرارادی، رقص‌مانند در سراسر بدن) است.

لکودایستروفی‌ها گروهی از اختلالات نادر و ارثی هستند که به غلاف میلین آسیب می‌رسانند، غلاف میلین یک پوشش محافظ است که سلول‌های عصبی را احاطه کرده است. معمولا از کودکی شروع می‌شود و می تواند باعث ایجاد مشکل در حافظه، حرکت، رفتار، بینایی و شنوایی شود.

مولتیپل اسکلروزیس، که معمولاً در بزرگسالی شروع می‌شود و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند، یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ اطراف سلول‌های عصبی حمله می‌کند. با گذشت زمان، سلول‌های عصبی آسیب می‌بینند. در نتیجه، مشکلات در احساس، حرکت و هماهنگی ممکن است ایجاد شود. با این حال، مانند سایر بیماری‌های ذکر شده، همچنین می‌تواند منجر به زوال عقل و آتروفی مغز شود.
 

عفونت‌ها

ایدز یک بیماری است که توسط ویروس HIV ایجاد می‌شود و به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کند. گرچه ویروس به طور مستقیم به سلول‌های عصبی حمله نمی‌کند، اما از طریق پروتئین‌ها و سایر مواد آزادشده به اتصالات بین آنها آسیب می‌رساند. توکسوپلاسموز همراه با ایدز همچنین می‌تواند به سلول‌های عصبی مغز آسیب برساند.

اِنسِفالیت به التهاب مغز اشاره دارد. این بیماری اغلب توسط یک تبخال ساده (HSV) ایجاد می‌شود، اما ویروس‌های دیگر مانند نیل غربی یا زیکا نیز می‌توانند باعث آن شوند. این ویروس‌ها به سلول‌های عصبی آسیب می‌رسانند و علائمی مانند گیجی، تشنج و فلجی ایجاد می‌کنند. یک بیماری خودایمنی نیز می‌تواند باعث انسفالیت شود.

نوروسیفیلیس یک بیماری است که به مغز و پوشش محافظ آن آسیب می‌رساند. این می تواند در افراد مبتلا به سیفلیس منتقله از راه مقاربتی رخ دهد که به طور کامل درمان نمی‌شوند.

برخی از این شرایط مانند نوروفیلیس، ایدز و آسیب مغزی می‌تواند قابل پیشگیری باشد. رابطه جنسی ایمن با استفاده کاندوم می‌تواند از عفونت‌های سفلیس و اچ‌آی‌وی جلوگیری کند. استفاده از کمربند ایمنی در اتومبیل و قرار دادن کلاه ایمنی هنگام دوچرخه‌سواری یا موتورسواری می‌تواند از آسیب‌های مغزی جلوگیری کند.

سایر شرایط، مانند بیماری هانتینگتون، لکودایستروفی‌ها و مولتیپل اسکلروزیس قابل پیشگیری نیستند.
 

عوامل خطر آتروفی مغزی چیست؟

تعدادی از عوامل خطر ابتلا به آتروفی مغزی را افزایش می دهند. همه افرادی که دارای عوامل خطر هستند ، دچار آتروفی مغزی نخواهند شد.

عوامل خطر آتروفی مغزی عبارتند از:
* سن بالا
* آسیب مغزی
* سابقه خانوادگی بیماری آلزایمر، بیماری هانتینگتون یا سایر اختلالات عصبی
* سابقه خانوادگی اختلالات خودایمنی مانند مالتیپل اسکلروزیس
* آسیب سر
 

کاهش خطر آتروفی مغزی

در حالی که آتروفی مغزی لزوما قابل پیشگیری نیست، اما یک سبک زندگی سالم ممکن است به کاهش پیشرفت آتروفی کمک کرده و از شدت علائم بکاهد. فاکتورهای سبک زندگی سالم که ممکن است احتمال آتروفی مغزی شدید را کاهش دهد عبارتند از:

* کنترل فشار خون
* داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، از جمله اسیدهای چرب امگا 3 و میوه‌ها و سبزیجات آنتی‌اکسیدان
* فعال بودن از نظر ذهنی، جسمی و اجتماعی

تشخیص آتروفی مغزی

روند تشخیص بستگی به این دارد که پزشک شما به چه شرایطی مشکوک است. این معمولاً شامل یک معاینه بدنی و به دنبال آن انجام آزمایشاتی خاص است.
آتروفی مغزی در اسکن‌های تصویربرداری مغز مانند موارد زیر نشان داده می‌شود:

** توموگرافی کامپیوتری (CT) از تصاویر اشعه ایکس از زوایای مختلف برای ایجاد تصاویر دقیق از مغز شما استفاده می‌کند.
** تصویربرداری شدت مغناطیسی (MRI) پس از قرار دادن مغز در یک میدان مغناطیسی کوتاه، تصاویر مغزی را روی فیلم ایجاد می‌کند.


در برخی از مواقع وجود نشانه‌های آتروفی مغزی در مناطق مختلف مغز در آزمایش تصویربرداری می‌تواند به تشخیص عارضه مورد نظر کمک کند. برای مثال:

بیماری آلزایمر: هیپوکامپ که به تشکیل خاطرات جدید کمک می‌کند، و لوب گیجگاهی- آهیانه‌ای مغز در اثر آتروفی مغزی در بیشتر بیماران مبتلا به آلزایمر دچار آسیب می‌شوند.

زوال عقل (دمانس) پیشانی- گیجگاهی: لوب‌های پیشانی و گیجگاهی مغز بیشتر از قسمت‌های دیگر در اثر آتروفی آسیب می‌بینند.

زوال عقل (دمانس) با اجسام لویی: میان‌مغز، هیپوتالاموس و جسم بی‌نام در اثر این عارضه دچار بیشترین میزان آتروفی می‌شوند.

بیماری پارکینسون: در اثر بروز این بیماری امکان دارد توده سیاه و میان‌مغز در مراحل آخر بیمار کوچک‌تر به نظر برسند.

سکته مغزی: بخش‌هایی از مغز در اثر خونریزی یا توقف خون‌رسانی دچار آتروفی می‌شوند و باعث ایجاد حفره‌های کوچکی در مغز می‌شوند.

بعضی از انواع دیگر آتروفی مانند دمانس عروقی، انسفالوپاتی آسیب مغزی مزمن (CTE)، ام اس و آتروفی ناشی از انسفالیت یا ایدز می‌توانند منجر به آتروفی در بخش‌های مختلفی از مغز شوند.

چگونه آتروفی مغزی درمان می‌شود؟

هیچ درمانی برای آتروفی مغزی وجود ندارد. وقتی سلول‌های مغز از بین رفتند، آسیب دائمی است. معالجه آتروفی مغزی معالجه علائم و عوارض آتروفی مغزی است.
 

درمان زوال عقل و علائم از دست دادن عملکرد آتروفی مغزی

درمان‌های علائم زوال عقل آتروفی مغزی شامل داروها و درمان‌های غیردارویی از جمله موارد زیر هستند:

* داروهایی که مقدار مواد شیمیایی کنترل‌کننده سیگنالینگ مغزی یا علائم اختلال شناختی را تغییر می‌دهند، که بعضی اوقات در بیماری آلزایمر استفاده می‌شود
* فیزیوتراپی برای بهبود عملکرد و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره
* مشاوره و پشتیبانی روانشناسی
 

درمان سایر علائم آتروفی مغزی

سایر علائم آتروفی مغزی ممکن است به صورت دارویی یا تراپی تحت درمان قرار گیرند از جمله:

* داروی ضد تشنج برای جلوگیری از تشنج
* درمان شناختی یا رفتاری برای بهبود کیفیت زندگی
* فیزیوتراپی برای کاهش سرعت کنترل عضلات
* گفتاردرمانی برای کاهش تأثیر آفازی (اختلال گفتار و درک مطلب)
* درمان عفونت زمینه‌ای یا آسیب منجر به آتروفی مغزی
 

بهبود آتروفی مغزی و سبک زندگی سالم

بهترین راه برای بهبود علائم آتروفی مغزی یا کند شدن پیشرفت آتروفی مغزی، داشتن یک سبک زندگی فعال و سالم از جمله موارد زیر است:

* داشتن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها و سبزیجات آنتی‌اکسیدان
* انجام منظم ورزش
* افزایش فعالیت ذهنی
* درمان‌های مکمل

برخی از درمان‌های مکمل ممکن است به برخی از افراد در تلاش برای مقابله با آتروفی مغزی کمک کند. این روش‌های درمانی که بعضاً به عنوان درمان‌های جایگزین نیز شناخته می‌شوند ، همراه با درمان‌های پزشکی سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. درمان‌های مکمل به معنای جایگزینی مراقبت‌های پزشکی کامل نیستند.

درمان‌های مکمل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
* طب سوزنی
* ماساژدرمانی
* مکمل‌های غذایی، داروهای گیاهی، نوشیدنی‌هایی مثل چای و محصولات مشابه
* یوگا
 

عوارض احتمالی آتروفی مغزی چیست؟

عوارض آتروفی مغزی درمان‌نشده یا ضعیف کنترل‌شده می‌تواند جدی باشد، حتی در بعضی موارد بسیار خطرناک است. شما می‌توانید با پیروی از برنامه درمانی خود و طراحی حرفه‌ای مراقبت‌های بهداشتی که مخصوص شماست، خطر ابتلا به عوارض جدی را به حداقل برسانید.

عوارض آتروفی مغزی عبارتند از:
* ناتوانی در مشارکت عادی در فعالیت‌ها
* از دست دادن استقلال
* افسردگی

احتمال بهبودی پس از ابتلا به آتروفی مغزی 

نوع عارضه‌ای که باعث بروز آتروفی مغزی شده است، میزان بهبودی پس از بروز آتروفی را تعیین می‌کند. برخی از  عارضه‌ها مانند سکته مغزی، انسفالیت، ام اس یا ایدز قابل کنترل هستند. در برخی از مواقع می‌توان سرعت پیش‌روی آتروفی مغزی را کاهش داد یا آن را متوقف کرد. بیماری‌هایی مانند آلزایمر و هانتینگتون هم از لحاظ علائم و هم از لحاظ کوچک شدن مغز به مرور زمان تشدید می‌شوند.
 

سخن آخر

آینده بیماری شما بستگی به این دارد که چه شرایطی باعث آتروفی مغز شما شده است. برخی از بیماری‌ها مانند سکته مغزی، انسفالیت، مولتیپل اسکلروزیس یا ایدز با درمان قابل کنترل هستند. آتروفی مغز در برخی شرایط می‌تواند کند و یا متوقف شود. برخی دیگر مانند بیماری آلزایمر و هانتینگتون با گذشت زمان به تدریج هم در علائم و هم در آتروفی مغز بدتر می‌شوند.

با پزشک خود در مورد علت آتروفی مغزی، درمان‌های احتمالی و آینده مورد انتظار خود صحبت کنید.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت روشا
سایت دلگرم